در فرهنگ دینی  (و لو قائل به تسامح و فراخناکی معنای دین باشیم) مفهوم عید ، مفهومی لاینفک و جداناشدنی و یکی از ارکان اصلی مناسک دینی به حساب می آید. دین اسلام هم از این قاعده مستثنا نیست و طبق مذهب شیعه چهار عید غدیرخم، قربان، فطر و جمعه به عنوان اعیاد مذهبی به شمار می آیند که سه تای اولی سالیانه و مورد آخر هفتگی می باشد.اگرچه به واسطه تفاوت نگاه میان شیعه و سنی رتبه بندی این اعیاد متفاوت است به طوری که در شیعه عید غدیر اهم اعیاد و عیدالله الاکبر است و در اهل تسنن این صدارت از انِ عید فطر است و لیکن این تفاوت اندیشه نباید ما را از نگاه راهبردی که می توان به عید فطر به عنوان یک عید مشترکبین تمام مسلمین داشت غافل کندچه اینکه عید فطر روز تعطیل در تمامی کشورهای اسلامی و بلکه در سازمان ملل متحد است و از عمیق ترین نقاط اشتراک بین ملل اسلامی با وجود تمام تفاوت های مذهبی، فرهنگی و سیاسی به شمار می آید.در این گفتار به طور اختصار به سه بعد از ابعاد مختلف عید فطر از نگاهی کلان می پردازیم:

بعد فرهنگی

با توجه به اینکه عید فطر بعد از یک ماه روزه داری به عنوان یوم الجائزه و روز تشویق بندگان راستین خدا معین شده است  سهم شایانی در بار معنایی این عید را میتوان بعد فرهنگی و ارزشی و به طور خاص عبادی آن دانست. در این عید تبلور اطاعتبه بالاترین حد خود می رسد و در حالیکه روزه داری و امساک از بعضی محرمات در هفته های قبل ازآن بر مکلفین واجب بود در این روز ، امساک از خوردن و آشامیدن برای همان مکلفین حرام و ممنوع می شود. واکاوی مفهوم لغوی و اصطلاحی عید می تواند در این زمینه بسیار راهگشا باشد. برخی در تعریف عید گفته اند که به خاطر کثرت عوائد و هدیه های الهی این روز عید نامیده شده و برخی این نام را به معنای عود و بازگشت به خوبی ها و ارزش های وحیانی می دانند. اعمال روز عید هم ، خود به نوعی اشاره به ساحتی بکر و کارنشده از فقه عمومی به نام  فقه شادی و شادمانی است که بیشتر در ذکر،نمازو زکات خودنمایی می کند و البته نیاز به واکاوی مجزا و قابل توجهی دارد.

بعد اقتصادی

وجوب زکات فطره در این روز در یک نگاه کلان متذکر این نکته است که عبادت در دین اسلام جدای از سیر واحدو عیش مشترک و همدردانه با دیگر همنوعان و هم کیشان نیست. در این نگاه لطیف و وحیانی روزه نه نوعی مراقبه فردی و پشت کوهی و متغافلانه از سیاست و اقتصاد، بلکه عبادتی در راستای مراقبه جمعی و حرکت همگانی تفسیر می شود که شرط قبولی یک ماه رمضان رسیدگی اقتصادی به مستحقین و فقرا و در نتیجه گام برداشتن در ساختن بهشتی زمینی به عنوان مقدمه بهشت اخروی معرفی می شود.فراتر از زکات خود جمع واجتماع متدینین می تواند ظرفیت های عظیمی را در تحقق امور اقتصادی کلان وراهگشا حتی در قلمرو ملی را فراهم آورد.

بعد سیاسی

نماز عید فطر انهم در یک زمان مشخص و در اقصی نقاط عالم فراتر از عنوان عبادت، از مهم ترین گام های وحدت امت اسلامی به شمار می رود. نماز به مثابه یک روح جمعی سریان یافته در امت اسلام و هم چنین جو شادمانه اسلامی این روز در اقصا نقاط جماهیر اسلامی ظرفیتی است که متاسفانه در سالهای اخیر تنها در ارسال پیام های تبریک روسای جمهور اسلامی خلاصه شده و هیچ گام عملی قابل توجهی برای استفاده عملی و شایان از آن حداقل در رفع مخاصمات و تنش های منطقه ای و بین المللی برداشته نشده است. به نظر می رسد با تمام اهمیتی که عید فطر در کشورهای اسلامی دارد و گاه حتی تا یک هفته تعطیلی را به دنبال خود یدک می کشد اما بعد عبادی ان بر دیگر ابعاد آن که اتفاقا در شرایط فعلی عالم زخم خورده اسلام بیش از پیش مورد نیاز است غلبه کرده و سایه انداخته است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور پیشرو در اتحاد اسلام، همان گونه که با وجود تمام سنگ اندازی های سیاسی و تحجر سلفی گری توانست بعد سیاسی حج را تا حدودی از غربت به درآورد تا شایسته نام حج ابراهیمی بشود بجا و در خور توجه است که در زمینه عید فطرهم در یک فرآیند فرهنگی و با حفظ لوازم دیپلماتیک ، با احیاء بعد سیاسی عید فطر و مجموعه اعیاد مشترک اسلامی گام بالاتری درتحقق و ایجاد بالفعل امت واحد اسلامی بردارد. انشاء الله